Γλώσσα και τεχνολογία εξελίχθηκαν χέρι-χέρι [video]

Μια νέα μελέτη εντοπίζει τις ρίζες της γλώσσας στη διδασκαλία της χρήσης εργαλείων στις κοινωνίες των πρωτόγονων ανθρώπων.

Οι θεωρίες για τις απαρχές της γλώσσας ποικίλουν: ορισμένοι επιστήμονες τη συνδέουν με την εμφάνιση του Homo sapiens,πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Η νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Communications πάει πολύ πιο πίσω και χρονολογεί την εμφάνιση της γλώσσας στα δύο εκατομμύρια χρόνια πριν από την εποχή μας.

Η νέα έρευνα δεν βασίζεται μόνο στη ραδιοχρονολόγηση απολιθωμάτων ούτε αντλεί τα υλικά της αποκλειστικά από την αρχαιολογική σκαπάνη. Βασίζεται στην εξελικτική βιολογία, την ψυχολογία και την αρχαιολογία και υποστηρίζει ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι ανέπτυξαν την πρώτη γλώσσα πριν από περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια για να διδάσκουν στα υπόλοιπα μέλη των πρωτόγονων κοινωνιών τους τρόπους κατασκευής εργαλείων, δηλαδή των ίδιων των μέσων της τεχνικής και μετέπειτα τεχνολογικής-μετασχηματιστικής εξέλιξης του ανθρώπου.

Τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιούνταν σε πρώτη φάση για τον τεμαχισμό των ζώων που σκότωναν για να τραφούν (και να ντυθούν με το δέρμα τους) οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες.

—Το πείραμα

Η εκτίμηση για τη γέννηση της γλώσσας βασίζεται στην υπόθεση ότι η γλώσσα είναι απαραίτητη για την εκμάθηση της κατασκευής εργαλείων, χωρίς άλλες απτές αποδείξεις.

«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι τα λίθινα εργαλεία δεν ήταν απλώς το προϊόν της ανθρώπινης εξέλιξης, αλλά και κινητήριος δύναμή της. Δημιούργησαν το εξελικτικό πλεονέκτημα που απαιτούνταν για την ανάπτυξη της ανθρώπινης επικοινωνίας και διδασκαλίας» λέει ο Δρ Τόμας Μόργκαν του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

Εκτός από τους ερευνητές του Μπέρκλεϊ στη μελέτη συμμετείχαν το αγγλικό Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ και το σκωτικό Πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους.

Στο πείραμα συμμετείχαν 184 φοιτητές του Πανεπιστημίου Σεντ Άντριους, οι οποίοι χωρίστηκαν σε πέντε ισάριθμες ομάδες. Οι εθελοντές της κάθε ομάδας σχημάτισαν μια αλυσίδα, στην οποία κάθε μέλος έπρεπε να «διδάξει» την κατασκευή απλών λίθινων εργαλείων στον επόμενο εθελοντή.

Η πρώτη ομάδα έπρεπε να μάθει να κατασκευάζει εργαλεία χωρίς καμία οδηγία. Στη δεύτερη ομάδα, ο πρώτος εθελοντής παρακολούθησε μια επίδειξη χωρίς λόγια, και κλήθηκε να δείξει το ίδιο στον επόμενο. Στην τρίτη ομάδα, οι ερευνητές έδειξαν ενεργά στον πρώτο εθελοντή τι κινήσεις έπρεπε να κάνει, χωρίς όμως να χρησιμοποιούν χειρονομίες. Η τέταρτη ομάδα βασίστηκε σε χειρονομίες, και η πέμπτη σε προφορικές οδηγίες.

Σε όλες τις περιπτώσεις, οι εθελοντές κλήθηκαν να κατασκευάσουν τα εργαλεία σε σύντομο χρόνο χτυπώντας μια μικρή πέτρα πάνω σε μια μεγαλύτερη πέτρα από οψιανό λίθο, ένα πέτρωμα που σπάει σε φέτες με αιχμηρές άκρες.

Από τις πέντε ομάδες αυτή που βασίστηκε στις προφορικές οδηγίες πέτυχε μακράν ανώτερες επιδόσεις τόσο ως προς τον αριθμό όσο και ως προς την ποιότητα των εργαλείων.

Οι επιστήμονες εικάζουν ότι η χρήση μιας έστω και υποτυπώδους γλώσσας θα αποτελούσε σημαντικό πλεονέκτημα για όσους γνώριζαν να τη χρησιμοποιούν. Αυτή η «πρωτο-γλώσσα», όπως την αποκαλούν οι ερευνητές, δεν αποκλείεται να προέκυψε από χειρονομίες με απλά νοήματα όπως «ναι» και «όχι».

—Η χρονολόγηση

Τα παλαιότερα λίθινα εργαλεία που έχουν ανακαλυφθεί χρονολογούνται στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν από την εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου που τοποθετείται στα 200.000 χρόνια. Πρόκειται για τα επονομαζόμενα εργαλεία του Όλτντουβαϊ, που πήραν το όνομά τους από το όνομα του φαραγγιού της Τανζανίας όπου ανακαλύφθηκαν κατά τη δεκαετία του 1930.

Τα εργαλεία αυτά ουσιαστικά παρέμειναν απαράλλαχτα για τα επόμενα 700.000 χρόνια. Μέχρι που πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε ένα νέο είδος εργαλείων που έμοιαζαν με τσεκούρια και πρωτόγονους μπαλτάδες.

Ο Δρ Μόργκαν καταθέτει την υπόθεση ότι από τα 2,5 ως τα 1,8 εκατομμύρια χρόνια οι πρόγονοί μας δεν είχαν αναπτύξει τη γλώσσα, ειδάλλως η τεχνολογία θα είχε εξελιχθεί ταχύτερα, όπως και συνέβη έκτοτε.

Η εικοτολογία αυτή είναι δύσκολο εάν όχι αδύνατο να αποδειχθεί εμπειρικά. Ορισμένοι μάλιστα αμφισβητούν την ίδια την εγκυρότητα του πειράματος καθώς οι συμμετέχοντες είχαν ανατραφεί χρησιμοποιώντας τη γλώσσα χωρίς από την άλλη πλευρά να έχουν εμπειρία στην κατασκευή λίθινων εργαλείων.

Δείτε το σχετικό βίντεο: http: www.econews.gr