Οι απόφοιτοι του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών αναλάβουν τη μελέτη, την επίβλεψη, τη συντήρηση και κατασκευή έργων, δημόσιων ή ιδιωτικών, όπως συγκοινωνιακά δίκτυα (π.χ. δρόμοι, γέφυρες, σήραγγες κλπ), οικοδομικές κατασκευές (π.χ. σχολεία, και κατοικίες κλπ), υδραυλικά έργα (υδρεύσεις, αποχετεύσεις, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, αρδεύσεις, φράγματα), διαμορφώσεις χώρων κ.ά.. Όταν διεκδικεί την ανάληψη ενός δημόσιου έργου χρειάζεται να συντάξει μια ανταγωνιστική μελέτη και τον προϋπολογισμό της, η οποία αν εγκριθεί θα προχωρήσει η διαδικασία της δημοπρασίας και θα προχωρήσει στην κατασκευή του έργου. Σε όλες τις κατασκευές που αναλαμβάνει παίρνει υπόψη του τους κανονισμούς και τη νομοθεσία που ισχύει και επεξεργάζεται τα απαραίτητα στοιχεία, όπως στατιστικά, τοπογραφικά, γεωτεχνικά, πολεοδομικά και κυκλοφοριακά. Είναι αυτός που θα επιλέξει τα σωστά υλικά για την κατασκευή των έργων και θα εκπονήσει τον προϋπολογισμό συντάσσοντας την ανάλογη έκθεση. Προγραμματίζει όλες τις εργασίες, καθορίζει την εργοταξική διάταξη και τις μεθόδους κατασκευής, επιλέγει το μηχανικό εξοπλισμό αλλά και το εργατοτεχνικό προσωπικό και γενικότερα έχει όλο το συντονισμό και την επίβλεψη κατά τη διαδικασία κατασκευής ενός έργου. Αυτό σημαίνει ότι αντιμετωπίζει όλα τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν κατά τη διάρκεια των εργασιών, όπως τεχνικά προβλήματα αλλά και θέματα προστασίας των εργατών.
Για την επαγγελματική του δραστηριοποίηση, χρειάζεται να έχει μια έφεση στις Θετικές Επιστήμες (Μαθηματικά, Φυσική), και γενικά τεχνικό προσανατολισμό, ενδιαφέρον και καλή γνώση όλων των υλικών μηχανημάτων, εργαλείων, οργάνων κλπ που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές. Πρέπει ακόμα να διαθέτει δυναμισμό, ικανότητα στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και στην επίλυση προβλημάτων, αποφασιστικότητα, επινοητικότητα, επιθυμία για ανάληψη ευθυνών, διάθεση για συνεχή ατομική πρόοδο, συνεργασία και λήψη αποφάσεων.
Συνάφεια σε βασικές γνώσεις υπάρχει και με Τμήματα των ΤΕΙ των Τμημάτων ΤΕΙ (π.χ. Ανακαίνισης & Αποκατάστασης Κτιρίων, Πολιτικών Δομικών Έργων, Πολιτικών Έργων Υποδομής).
Μεταπτυχιακές ειδικεύσεις προσφέρονται σε επιμέρους θέματα όπως: Αντισεισμικός Σχεδιασμός Κατασκευών, Γεωτεχνική Μηχανική, Αντισεισμικός Σχεδιασμός Κατασκευών, Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Συγκοινωνίες, Διαχείριση Έργων και Σχεδιασμός του Χώρου, Νέα Υλικά και Τεχνολογίες στο Σχεδιασμό Έργων από Οπλισμένο Σκυρόδεμα, Υδραυλική Μηχανική, Οργάνωση και Διοίκηση Τεχνικών Συστημάτων, Επιστήμη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων, Δομοστατικός Σχεδιασμός και Ανάλυση των Κατασκευών, Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη, Αντισεισμικός Σχεδιασμός Τεχνικών Έργων, Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων, Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων. Σημείωση: Οι Πολυτεχνικές σχολές της Ελλάδας, θεωρούν ότι το πτυχίο που χορηγούν κατά τον κανονικό κύκλο σπουδών, πενταετούς φοίτησης συμπεριλαμβανομένης και διπλωματικής εργασίας, ισοδυναμεί µε M.Sc. (Master). Γι αυτό το λόγο, τα περισσότερα Πολυτεχνικά Τµήµατα έχουν οργανώσει μεταπτυχιακές σπουδές, οι οποίες οδηγούν απευθείας στην απόκτηση ∆ιδακτορικού διπλώµατος.
Το επάγγελμα του Πολιτικού Μηχανικού καθορίζεται και κατοχυρώνεται με τον Ν.4663/1930 ΦΕΚ 149, τεύχος Α’ στις 09/05/1930: ”Περί ασκήσεως του επαγγέλματος του Πολ. Μηχανικού, Αρχιτέκτονος και Τοπογράφου”. Αποκτούν τη σχετική άδεια άσκησης επαγγέλματος Πολιτικού Μηχανικού από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μετά από εξετάσεις, και τα σχετικά επαγγελματικά δικαιώματα σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (σύμφωνα με το ΦΕΚ 149Α 9/5/1936), και εάν το επιθυμούν γράφονται στο Ταμείο των Μηχανικών (ΤΣΜΕΔΕ). Ειδικά οι απόφοιτοι του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Δ.Π.Θ. αποχτούν τον νομικά κατοχυρωμένο τίτλο του "Μηχανικού" με μια από τις εξής επιμέρους ειδικεύσεις που προσφέρει το Τμήμα: Δομικών Έργων, Συγκοινωνιακών Έργων, Υδραυλικών Έργων, Γεωτεχνικών Έργων. Μπορούν να εργαστούν ως ελεύθεροι επαγγελματίες μελετητές ή εργολήπτες (ιδιότητες αμοιβαία αποκλειόμενες). Ως μελετητές με δικό τους γραφείο εκπόνησης μελετών (οικοδομικές άδειες) και επίβλεψης της κατασκευής του έργου αναλαμβάνουν ιδιωτικά ή δημόσια έργα. Για να γίνουν µελετητές έργων του ∆ηµοσίου, πρέπει να περάσουν 4 χρόνια από την εγγραφή στο ΤΕΕ και να εγγραφούν στο Μητρώο Μελετητών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων λαμβάνοντας μελετητική άδεια Α’ τάξης. Για να γίνουν εργολήπτες χρειάζεται να περάσουν 3 χρόνια από την εγγραφή στο ΤΕΕ, να πάρουν εργοληπτική άδεια μετά από την εγγραφή στα Μητρώα Εμπειρίας Κατασκευαστών (ΜΕΚ) και στα Μητρώα Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, και να µην είναι μισθωτοί υπάλληλοι του ∆ηµοσίου και του ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Ως εργολήπτες υπάρχει η δυνατότητα ανάληψης έργων οδοποιίας, οικοδοµικών, υδραυλικών, λιµενικών και βιοµηχανικών και ενεργειακών έργων. Αρχικά γίνονται εργολήπτες με πτυχίο Α’ τάξης. Η άδεια ανανεώνεται ή προάγεται σε ανώτερη τάξη εφόσον έχουν επιτελέσει ανάλογα έργα. Πέρα από τη δραστηριοποίηση στο ελεύθερο επάγγελμα, οι πολιτικοί μηχανικοί μπορούν να εργαστούν ως δημόσιοι υπάλληλοι σε υπουργεία, οργανισμούς, τράπεζες, νομαρχίες, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κλπ, ή ως ιδιωτικοί υπάλληλοι σε τεχνικές εταιρείες και βιομηχανίες. Σε περίπτωση που επιθυμούν εργαστούν ως καθηγητές στην εκπαίδευση, διορίζονται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με το διορισμό προσωπικού και χρειάζεται να διαθέτουν, εκτός από το βασικό τους πτυχίο, Πιστοποιητικό Διδακτικής και Παιδαγωγικής Επάρκειας (βάσει του Ν. 3848/2010).